Çalışma, Bitlis’in Osmanlı’nın son dönemlerinden Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar süren süreçte yaşadığı demografik, sosyal ve ekonomik değişimleri derinlemesine inceliyor.
Bitlis, Göçlerin Merkezi Oldu
Bitlis, coğrafi konumu itibariyle tarih boyunca pek çok medeniyetin ilgisini çekerken, Osmanlı’nın son dönemlerinde yoğun göç dalgalarına sahne oldu. Tezde, Kafkasya’dan Osmanlı topraklarına yapılan göçler, göçmenlerin Bitlis ve çevresine yerleştirilmesi, Osmanlı Devleti’nin göç politikaları ve Kafkasya’ya yönelik tersine göçlerin bölgeye etkileri detaylandırıldı.
Birinci Dünya Savaşı ve Zorunlu Göçler
Çalışmada, Birinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında yaşanan göç hareketlerine geniş yer verildi. 1914 Bitlis İsyanı, Rus işgali ve savaşın etkileriyle birlikte bölgeden gerçekleşen zorunlu göçler analiz edildi. Özellikle Van’ın işgali sonrası Bitlis’e yönelen göç dalgaları, bölgenin demografik yapısını önemli ölçüde değiştirdi.
Ermeni Göçleri ve Tehcir Süreci
Tezde, Bitlis’teki Ermeni nüfusunun tarihsel süreçte yaşadığı göç hareketleri ve 1915 Tehcir Kararı’nın bölgedeki etkileri de incelendi. Ermenilerin Amerika’ya göç talepleri, misyonerlerin bu süreçteki rolleri ve tehcirin Bitlis’te bıraktığı izler çalışmanın önemli başlıkları arasında yer aldı.
Cumhuriyet’e Geçiş Sürecinde Bitlis’te Değişimler
Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş sürecinde Bitlis, büyük nüfus hareketlerine sahne oldu. Göçler, bölgenin sosyal ve ekonomik yapısını köklü bir şekilde değiştirirken, Kafkas muhacirleri ve Ermeni tehciri gibi olaylar, Bitlis’in etnik yapısını yeniden şekillendirdi.
Bitlis’in Demografik Yapısı Köklü Değişim Geçirdi
Çalışmanın sonucuna göre, Osmanlı Devleti’nin son döneminden Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar olan süreçte Bitlis’te meydana gelen göç hareketleri, bölgenin demografik yapısını kalıcı şekilde değiştirdi. Kafkas göçmenlerinin yerleştirilmesi, Ermeni nüfusunun azalması, savaşlar ve isyanlar, Bitlis’in sosyal, ekonomik ve kültürel yapısında derin izler bıraktı. Birinci Dünya Savaşı, tehcir süreci ve Rus işgali gibi olaylar, bölgenin göç hareketleri açısından önemli dönüm noktaları oldu.
Nesim Alan’ın bu akademik çalışması, tarihsel süreçte Bitlis’in nasıl bir dönüşüm geçirdiğini gözler önüne sererken, göç hareketlerinin bölge üzerindeki uzun vadeli etkilerini de ortaya koyuyor.
